• img1
  • img2
  • img3
  • img5
  • img4

Ιστορικό

Αφιέρωμα για το Δημοτικό Σχολείο Έγκωμης Α' φιλοξενήθηκε στην εφημερίδα Φιλελεύθερος, στις 04 Απριλίου 2016, με την επιμέλεια του δημοσιογράφου Άγγελου Νικολάου.

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΕΓΚΩΜΗΣ Α΄ 1915 -2015
100 χρόνια παιδείας: Mάθηση, Xαρά Πρωτοπορία

Αισθανόμενοι την ευθύνη, αλλά και το χρέος μας για τη διάσωση και διάδοση της ιστορικής μνήμης του Δημοτικού Σχολείου Έγκωμης Α΄, επιχειρούμε να συναρμολογήσουμε τα κομμάτια της ιστορίας του.  Καταβλήθηκε μεγάλη προσπάθεια, ώστε να συγκεντρωθεί αρκετό υλικό που να είναι αντιπροσωπευτικό του συνόλου της εκατοντάχρονης ιστορίας του σχολείου. Ευχαριστούμε θερμά τους απόφοιτους που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμά μας και μας εφοδίασαν με κάθε είδους ντοκουμέντα και φωτογραφικό υλικό. Επίσης, ευχαριστούμε θερμά και απονέμουμε συγχαρητήρια στα παιδιά, στους γονείς και στους εκπαιδευτικούς του σχολείου μας που εργάστηκαν και κοπίασαν για αυτή τη μελέτη. Το όλο εγχείρημα βασίστηκε σε εντελώς εθελοντική εργασία και παρακαλούμε να έχουμε την κατανόησή σας για τυχόν παραλήψεις.  Πέραν της διατήρησης της ιστορικής μνήμης, η έρευνα και καταγραφή της ιστορίας του σχολείου, θα αποτελέσει και εκπαιδευτικό εργαλείο για μαθητές, δασκάλους, μελετητές και γενικά για κάθε άνθρωπο που θέλει να εμπλουτίσει τις γνώσεις του σε θέματα που αφορούν τον τόπο μας. ’Όλες οι σχετικές πληροφορίες, μαζί με πλούσιο φωτογραφικό υλικό και αρχεία μαθητών και εκπαιδευτικών,  έχουν καταγραφεί σε ένα αναμνηστικό λεύκωμα, το οποίο θα εκδώσει ο Σύνδεσμος Γονέων του Σχολείου και θα αποτελέσει μια μαρτυρία των εμπειριών και δράσεων του Δημοτικού Σχολείου Έγκωμης Α’. Πλούσιο υλικό αναφορικά με το σχολείο έχει αναρτηθεί και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, και συγκεκριμένα σε σελίδα στο FACEBOOK, με όνομα «Δημοτικό Σχολείο Έγκωμης Α’ - 100 χρόνια».    

Ένα ταξίδι πίσω στο χρόνο επιχειρεί σήμερα ο «Φ», μέσα από την ιστορία του Δημοτικού Σχολείου Έγκωμης Α’ που γιορτάζει φέτος τα 100χρονα του. Η ίδρυση του σχολείου έγινε το  1915-1916, και μέσα από τα χρόνια έχει προσφέρει πολλά στην κοινωνική, πολιτιστική, και εκκλησιαστική ζωή της Έγκωμης. Το αφιέρωμα για τα 100 χρόνια του Δημοτικού Σχολείου Έγκωμης Α’ ετοιμάστηκε από τις διευθύντριες των δύο κύκλων της σχολικής χρονιάς 2015 – 2016.
Η διευθύντρια του ΚΒ του σχολείου κ. Μερόπη Δημητρίου αναφέρει ότι με αισθήματα χαράς, συγκίνησης, αλλά και τιμής γιορτάζουν φέτος τα 100 χρόνια Παιδείας του Δημοτικού Σχολείου Έγκωμης Α’.
Η πρώτη σχολική χρονιά, το 1915-1916, πραγματοποιήθηκε σε ένα μικρό και φτωχικό χώρο που παραχώρησε η Εκκλησία, στον περίβολο του ναού του Αγίου Νικολάου. Το 2015-2016, η φετινή σχολική χρονιά, σηματοδοτεί έναν αιώνα ζωής αυτού του σχολείου, που ευτύχησε να το υπηρετήσουν με ζήλο άξιοι λειτουργοί της παιδείας, καθώς και να το στηρίξουν αξιόλογοι παράγοντες της πολιτικής, εκκλησιαστικής, πολιτειακής και κοινωνικής ζωής του τόπου, ώστε να εκπαιδεύσει χιλιάδες παιδιά.
Η Έγκωμη βρίσκεται τρία χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Λευκωσίας και ένα χιλιόμετρο από τον Άγιο Δομέτιο. Ιδρύθηκε μετά το 1567 από τους άστεγους κατοίκους των κατεδαφισθέντων σπιτιών, εκκλησιών και μοναστηριών που έμειναν εκτός των τότε νέων ενετικών τειχών.
Ο αρχικός πυρήνας της Έγκωμης ήταν γύρω από την παλαιά εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Σε εποχές που κατακτητές κρατούσαν το νησί, η Εκκλησία αναλάμβανε εθναρχικό ρόλο και, έτσι, ήταν πολύ συνηθισμένο  να παραχωρείται χώρος στην αυλή της εκκλησίας για να λειτουργήσει σχολείο. Ως εκ τούτου, η ίδρυση του σχολείου σηματοδοτείται τη σχολική χρονιά 1915-1916. Ιστορικά, βρισκόμαστε στα πρώτα χρόνια της Αγγλοκρατίας.  Το σχολείο ήταν μονοδιδάσκαλο, η φοίτηση  ήταν μη υποχρεωτική και εξαήμερη, ενώ τα παιδιά μάθαιναν κυρίως ανάγνωση, γραφή και αριθμητική.
Το νέο σχολικό κτίριο ανεγέρθη το 1931 για να καλύψει τις αυξημένες ανάγκες της κοινότητας, σε γη που παρεχώρησε δωρεάν η Μονή Κύκκου. Τα επόμενα χρόνια έγιναν κατά καιρούς κτηριακές επεκτάσεις για να ικανοποιήσουν περαιτέρω πληθυσμιακές ανάγκες.
Η πορεία του σχολείου ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη  με τα φλέγοντα πολιτικά, εκπαιδευτικά και κοινωνικά προβλήματα: Aποικιοκρατία, Ενωτικό Κίνημα, Εθνικοαπελευθερωτικός Αγώνας, Ανεξαρτησία, Τουρκική Εισβολή, πενθήμερη εργασία, ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Ως ζωντανός οργανισμός, το σχολείο προσπαθούσε και προσπαθεί πάντοτε να ανταποκρίνεται στον πολύπλοκό του ρόλο ως φορέας γνώσης, ήθους και  πολιτισμού.  Χιλιάδες νέοι γαλουχήθηκαν με τις αθάνατες Ελληνοχριστιανικές αξίες σε αυτό το σχολείο, που αποτέλεσε χώρο διάπλασης σκεπτόμενων πολιτών και ναό της Ελληνικής παιδείας.
Μελετώντας την ιστορία του Δημοτικού Σχολείου Έγκωμης Α΄ μέσα από τα αρχεία του σχολείου, καθώς και άλλες γραπτές και προφορικές μαρτυρίες και πηγές, υποκλινόμαστε με δέος και θαυμασμό στο τεράστιο έργο που επιτέλεσε και συνεχίζει να επιτελεί. Οι χιλιάδες απόφοιτοί του κοσμούν τη δημόσια ζωή της Κύπρου.
Η απόδοση τιμής σε  ένα εκπαιδευτήριο που γιορτάζει τα 100 του χρόνια αποτελεί υποχρέωσή μας. Τιμούμε όλους: τους πρωτεργάτες, που σε ιδιαίτερα χαλεπούς καιρούς και αντίξοες συνθήκες πάλεψαν σκληρά… επώνυμους και ανώνυμους… γνωστούς και άγνωστους… αυτούς που παίδευσαν και παιδεύτηκαν… αυτούς που διηύθυναν, επιθεώρησαν, καθοδήγησαν, επόπτευσαν και με οποιοδήποτε τρόπο συνέβαλαν στην ομαλή λειτουργία της σχολικής  αυτής μονάδας…!
Πάνω από όλους και όλα όμως, τιμή και δόξα αξίζουν στον απόφοιτο ήρωα του σχολείου μας Κυριάκο Γεττίμη που έδωσε τη ζωή του μαχόμενος ενάντια στον τούρκο εισβολέα. Γιος του Χρίστου Γεττίμη που υπηρέτησε ως διευθυντής στο σχολείο μας ήταν μέχρι πρόσφατα αγνοούμενος και πρόσφατα ταυτοποιήθηκαν τα οστά του και τάφηκε με τιμές ήρωα.
Στον ένα αιώνα ζωής του αυτό το εκπαιδευτήριο, ευτύχησε να έχει άξιους λειτουργούς που το υπηρέτησαν με ζήλο. Η συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας, τη Σχολική Εφορεία, τον  Σύνδεσμο  Γονέων, το Δημαρχείο, το Σωματείο της Ε.Θ.Α. και άλλους κυβερνητικούς και μη οργανισμούς ήταν και συνεχίζει να είναι άψογη, γεγονός για το οποίο τους ευχαριστούμε θερμά.
«Μπροστά μας είναι το μέλλον. Ευχόμαστε τα χρόνια που ακολουθούν να είναι εξίσου φωτεινά, γόνιμα και δημιουργικά, σε μια Πατρίδα ελεύθερη από στρατούς κατοχής και επανενωμένη με βάση τις Ευρωπαϊκές Αρχές», καταλήγει η διευθύντρια του ΚΒ του Δημοτικού σχολείου Έγκωμης Α’.

Από το χθες, στο σήμερα… στο αύριο…
Το Δημοτικό Σχολείο της Έγκωμης Α’ συνεχίζει να εξελίσσεται και να προσαρμόζεται με σεβασμό στην ιστορία του και τους στόχους της Παιδείας, σύμφωνα τη διευθύντρια του ΚΑ του σχολείου κ. Μαρία Λοή. Έκτισε, σημειώνει, μέσα από τα χρόνια τη φήμη ενός πρωτοποριακού σχολείου, με ψηλές προσδοκίες και με συνεχή εφαρμογή καινοτομιών, που προσαρμόζεται στις τεχνολογικές και κοινωνικές εξελίξεις και ανταποκρίνεται στις ανάγκες των καιρών.  Η μαθησιακή κοινότητα λειτουργεί ενορχηστρωμένα, όπου μαθητές, εκπαιδευτικοί, γονείς και άλλοι εταίροι προάγουν την αγωγή και την εκπαίδευση, με αίσθηση  κοινής ταυτότητας και περηφάνιας για το σχολείο και βιώνουν τη  χαρά της μάθησης σε ένα ευχάριστο,  δημιουργικό, συνεργατικό και δημοκρατικό περιβάλλον.  Πάντα το κέντρο της προσπάθειας είναι οι μαθητές και ο κάθε μαθητής ξεχωριστά, οι μαθησιακές, συναισθηματικές και δημιουργικές τους ανάγκες.
Σύμφωνα με την κα Λοή, με δομές και διαδικασίες συμμετοχικής διοίκησης και με κύρια εργαλεία την εποικοδομητική και καλοπροαίρετη επικοινωνία και το ψηλό αίσθημα ευθύνης όλων των εμπλεκόμενων φορέων, πετυχαίνουμε ψηλά επίπεδα σε όλους τους τομείς: μαθησιακά αποτελέσματα, θετική στάση κα δυνατά κίνητρα για μάθηση, συναισθηματική αγωγή και αίσθημα επιτυχίας, επιμόρφωση προσωπικού και συνεχή αναβάθμιση των διαπροσωπικών τους σχέσεων με τα παιδιά, αποτελεσματική συνεργασία με τον Σύνδεσμο Γονέων, τη Σχολική Εφορεία και όλους τους λοιπούς εταίρους. «Με δημοκρατικότητα και ισότητα, μέσα από όραμα και στρατηγικό σχεδιασμό, το σχολείο λειτουργεί ως μια ανοικτή κοινότητα, όπου αξιοποιείται η τεχνογνωσία όχι μόνο των εκπαιδευτικών, αλλά και των γονιών, των Κυπριακών Πανεπιστημίων, και πολλών άλλων συνεργαζόμενων φορέων», τονίζει η κ. Λοή.
Χαρακτηριστικό της συνεχούς πρωτοπορίας του σχολείου την τελευταία δεκαετία είναι η συμμετοχή του σε πέντε Ευρωπαϊκά Προγράμματα Κομένιους και Εράσμους +, καθώς και οχτώ προγράμματα E-Twinning. Εφαρμόστηκαν επίσης προγράμματα και διαγωνισμοί του Υπουργείου Παιδείας και του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, σε θέματα αξιοποίησης της τεχνολογίας, περιβαλλοντικά θέματα, θέματα Εικαστικής Αγωγής, Αγωγής Υγείας και Άθλησης, Επιστήμης και Σχεδιασμού, Μαθηματικών, Ελληνικών, πρόληψης της βίας και παραβατικότητας, κτλ.  Η συμμετοχή αυτή, απέφερε πολλές διακρίσεις και βραβεία στο σχολείο, όπως πρώτο βραβείο στο διαγωνισμό συγγραφής καινοτόμου εκπαιδευτικού σεναρίου στην Ευρωπαϊκή Διαδικτυακή Πλατφόρμα ODS, τρεις ευρωπαϊκές και εθνικές ετικέτες ποιότητας E-Twinning, πρώτο πανελλήνιο βραβείο στη σύνθεση τραγουδιού με θέμα το «Δεν Ξεχνώ, Αγωνίζομαι, Διεκδικώ», παγκύπριο βραβείο για την εφαρμογή προγράμματος για την πρόληψη της βίας και παραβατικότητας στα σχολεία, παγκύπριο βραβείο στη συγγραφή εκπαιδευτικού σεναρίου για την αξιοποίηση της τεχνολογίας στη διδασκαλία, κτλ. 
Η πρωτοβουλία και υπευθυνότητα μεταξύ των μαθητών καλλιεργείται μέσα από το Κεντρικό Μαθητικό Συμβούλιο, αλλά και με δράσεις που ανταποκρίνονται στην πολυπολιτισμική σύσταση του μαθησιακού πληθυσμού και τη διαφορετικότητα του κάθε παιδιού. Την τελευταία δεκαετία οργανώθηκαν Μέρες Φιλίας και Δημιουργικότητας, Εβδομάδα Φιλαναγνωσίας και Γραμμάτων, Διαπολιτισμικό Πανηγύρι, Υγιεινό Πρόγευμα από ευρωπαϊκές χώρες, Μεσογειακό Γεύμα στη Βουλή των Αντιπροσώπων με τον Πρόεδρο και μέλη της Βουλής,  Πανηγύρι Επιστήμης, επιστημονικό συνέδριο στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, Περιβαλλοντικές Ημερίδες και δενδροφυτεύσεις σε συνεργασία με οργανισμούς που δραστηριοποιούνται για τη προστασία του περιβάλλοντος, δράσεις και συγγραφή παραμυθιών για τα δικαιώματα του παιδιού, μέρες δημιουργικότητας, αθλητικές συναντήσεις και συνεργασία με διάφορες ομοσπονδίες, Μαγιάτικο Πανηγύρι, Μέρα Παραδοσιακών Παιχνιδιών, Εβδομάδα Προγραμματισμού και Ρομποτικής, καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, έρευνες μεταξύ των μαθητών, κτλ. Υλοποιήθηκαν επίσης δράσεις που άλλαξαν την όψη του σχολείου, όπου μαθητές μαζί με καλλιτέχνες φίλους και γονείς  φιλοτέχνησαν τους εξωτερικούς και εσωτερικούς τοίχους του σχολείου με εικαστικά έργα και με παιχνίδια στο δάπεδο της εσωτερικής αυλής.

Μήνυμα από τον Σύνδεσμο Γονέων
Μια αφρικάνικη παροιμία λέει ότι: «ο κόσμος δεν μας προσφέρθηκε από τους γονείς μας, αλλά μας το δάνεισαν τα παιδιά μας». Καθήκον και μέριμνα όλων των γονιών, εκπαιδευτικών, παππούδων, γιαγιάδων, κηδεμόνων και φίλων, είναι η ευημερία των παιδιών και η σωστή ανατροφή και ανάπτυξή τους. Eκπαιδευτικοί και γονείς, λοιπόν, έχουμε τον πρωταρχικό ρόλο σε αυτό το μεγάλο στοίχημα. Μέσα από την παιδεία και το οικογενειακό περιβάλλον, οφείλουμε να δημιουργήσουμε τις συνθήκες εκείνες, που θα βοηθήσουν το παιδί να αναπτυχθεί και να ενταχθεί στην κοινωνία με στόχο, όραμα, αλλά και ικανότητα να αντεπεξέλθει σε μια κοινωνία με πολλές απαιτήσεις και, δυστυχώς όπως σήμερα έχει διαμορφωθεί, με πολλές δυσκολίες. Συνεπώς, είναι αδήριτη η ανάγκη συνεχούς και αγαστής συνεργασίας μεταξύ Συνδέσμου Γονέων, Διεύθυνσης και Εκπαιδευτικών, για να καταστεί δυνατή η μεταλαμπάδευση γνώσεων και ηθικών αξιών, εφοδίων απαραίτητων για τα παιδιά μας, ώστε, ως αυριανοί πολίτες, γαλουχημένοι με τα ιδανικά της θρησκείας, του έθνους και της οικογένειας, να τιμήσουν τον εαυτό τους, την οικογένεια, το σχολείο, την πατρίδα τους.
Από τον καιρό της ίδρυσής του, ο Σύνδεσμος Γονέων  έχει διαδραματίσει πολυσχιδή και πολυσήμαντο ρόλο, τόσο στην εκπαίδευση και μόρφωση των  μαθητών, όσο  και στην προσωπική τους ζωή. Ενδεικτικό της δράσης του είναι ότι, πάντα σε συνεργασία και υπό την καθοδήγηση της Διεύθυνσης του σχολείου, προσφέρει υποστηρικτικές και οργανωτικές υπηρεσίες στην υλικοτεχνική αναδόμηση και τον εκσυγχρονισμό του σχολικού χώρου, καθώς και αρωγή στους άπορους μαθητές και στις οικογένειές τους. Ο Σύνδεσμος Γονέων, ενστερνιζόμενος το κεντρικό νόημα της διδασκαλίας του Χριστού, δηλαδή το «Αγαπάτε αλλήλους»,  καταβάλει συνεχείς προσπάθειες να προσφέρει σε όσους έχουν ανάγκη,  καθημερινά γεύματα,  είδη ένδυσης, υπόδησης, τρόφιμα καθώς και ιατρικές και άλλες υπηρεσίες. 
Πέρα από την ευημερία των μαθητών, βασικός στόχος μας είναι η ψυχαγωγία τους: καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, τόμπολα, βραδιές παλιού ελληνικού κινηματογράφου, ποδηλασία,  παζαράκια και… ενίοτε σουβλάκια, καθώς και το αγαπημένο των τελειοφοίτων, η εκδρομή στην Αθήνα και στο Μουσείο της Ακρόπολης ή το διήμερο στον Αγρό, είναι μερικές από τις δραστηριότητες που προσφέρουν διασκέδαση και χαρά στα παιδιά του σχολείου μας. Τέλος,  ο Σύνδεσμος Γονέων δραστηριοποιείται σοβαρά και υπεύθυνα με την επιμόρφωση των γονέων, διοργανώνοντας ομιλίες και σεμινάρια, με σκοπό να βοηθήσει τους γονείς στην καλύτερη διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους.
Καταληκτικά καταθέτω τη ρήση του μεγαλύτερου, ίσως, φιλοσόφου όλων των εποχών, του Σωκράτη: «Η παιδεία,  καθάπερ ευδαίμων χώρα, πάντα τ΄  αγαθά φέρει».
Χάρης Μαυρομουστάκης
Πρόεδρος Συνδέσμου Γονέων και Κηδεμόνων

Ιστορική αναδρομή από τη Σχολική Εφορεία Έγκωμης
Ο πρόεδρος της Σχολικής Εφορείας Έγκωμης, Κώστας Αναστασίου, μας παρουσιάζει αναδρομικά το έργο της Εφορείας, που είναι άρρητα συνδεδεμένο με το σχολικό έργο. Ο ρόλος της Σχολικής Εφορείας είναι να βρίσκεται πάντοτε στο πλάι των εκπαιδευτικών και των μαθητών, αναβαθμίζοντας την υλικοτεχνική υποδομή των σχολείων, εφοδιάζοντας τα σχολεία με τον απαραίτητο εκπαιδευτικό και άλλο εξοπλισμό και διασφαλίζοντας πάση θυσία την υγεία, την ευημερία και την ασφάλεια, τόσο των μαθητών όσο και των εκπαιδευτικών.
Η Σχολική Εφορεία Έγκωμης άρχισε τη λειτουργία της το Σεπτέμβριο του 1988, κατόπιν διορισμού της από το Υπουργικό Συμβούλιο και η θητεία του πρώτου συμβουλίου διήρκησε πέντε χρόνια, μέχρι τον Αύγουστο του 1993. Στο πέρασμα των ετών διορίστηκαν και καταρτίσθηκαν σε Σώμα έξι Συμβούλια της Σχολικής Εφορείας Έγκωμης.   Όταν  λειτούργησε  η Σχολική Εφορεία είχε υπό την ευθύνη της τέσσερα σχολεία. Το  Α’ Δημοτικό Έγκωμης, το Β΄ Δημοτικό Έγκωμης, το Α΄ Δημοτικό Μακεδονίτισσας και το Γυμνάσιο Μακεδονίτισσας. Αργότερα, το 1994, λειτούργησε και το Β΄ Δημοτικό Μακεδονίτισσας. Το Σεπτέμβριο του  2000, με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, περιήλθαν υπό την ευθύνη της Σχολικής Εφορείας Έγκωμης τα Λύκεια Κύκκου Α΄ και Β΄, καθώς και το Γυμνάσιο Έγκωμης. Το 2009 λειτούργησε ακόμα ένα σχολείο, το Γ΄ Δημοτικό Μακεδονίτισσας- Στυλιανός Λένας. 
Σήμερα υπάγονται στη Σχολική Εφορεία Έγκωμης συνολικά 14 σχολεία (2 Λύκεια, 2 Γυμνάσια και 5 Δημοτικά με αντίστοιχα νηπιαγωγεία). Επίσης, υπάγονται στη Σχολική Εφορεία Έγκωμης το Κρατικό Ινστιτούτο Επιμόρφωσης, καθώς και το Αθλητικό Λύκειο και το Αθλητικό Γυμνάσιο Επαρχίας Λευκωσίας. Ο αριθμός των παιδιών που φοιτούν σε αυτά τα σχολεία είναι περίπου 3350. Σημειώνεται, επίσης, ότι η Σχολική Εφορεία Έγκωμης έχει υπό την ευθύνη της το Γήπεδο Ποδοσφαίρου των Λυκείων Κύκκου, το οποίο εντός των ετών  2016-2017 θα ανακατασκευαστεί πλήρως. 
Για την επίτευξη των στόχων της η Σχολική Εφορεία στηρίζεται, κατά κύριο λόγο, στο προσωπικό της. Σήμερα υπηρετούν στη Σχολική Εφορεία Έγκωμης 2 επιμελήτριες, 1 βοηθός γραφείου, 3 τεχνίτες, 1 εργάτης, 1 φροντιστής, 3 αχθοφόροι/κλητήρες, 7 βοηθοί νηπιαγωγείου, 5 άτομα βοηθητικό γραμματειακό προσωπικό δημοτικού σχολείου, 43 καθαρίστριες, 25 σχολικοί  συνοδοί για παιδιά με ειδικές ανάγκες και 7 τροχονόμοι.

Η Σχολική Εφορεία Έγκωμης συνεργάζεται άψογα με το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, τους διευθυντές των σχολείων, τους Συνδέσμους Γονέων και άλλους φορείς, με στόχο την όσο το δυνατό καλύτερη λειτουργία των σχολείων της.

....